5 خرداد 1401 0 880 مقالات .
شاید بتوان روزی که انسان اندازه گیری و واحدها را برای خود ایجاد کرد را نقطه عطفی در شکوفایی صنعت نامید. امروزه بحث اندازه گیری در صنعت به یک علم بسیار مهم تبدیل شده است. نیاز روزافزون بشر به اندازه گیری های دقیق موجب شده تا تجهیزات مربوط به اندازه گیری نیز پیشرفت چشم گیری داشته باشند.
به مجموعه ابزارهایی به‌منظور اندازه برداری، سنجش یا اندازهر گذاری دقیق فرایندهای تغییرپذیر ابزار دقیق می گویند. متغیرهایی مثل وزن، مسافت، حرارت، جابجایی و… را می‌توان بخشی از این سنجش دانست.
دقت در نجاری رابطه مستقیمی بر کیفیت محصول نهایی خواهد داشت. این دقت را می‌توان به کمک ابزارهای دقیق سنجش اندازه تا حد زیادی تأمین کرد. در بسیاری از فرایندهای نجاری و صنعت چوب به دقتی گاهی تا صدم میلی‌متر هم نیاز خواهیم داشت که تنها ابزار بسیار دقیق سنجش می‌توانند کاربر را از درستی چنین بازه‌ای از دقت مطمئن سازند.
ابزارهای دقیق نجاری که در هر کارگاه نجاری و ام دی اف می‌تواند وجود داشته باشد به قرار زیر است:
1. متر لیزری نجاری
متر را می‌توان پرکاربردترین ابزار سنجش طول نامید. ابزاری با هدف اندازه برداری و یا اندازه گذاری که در انواع گوناگون ساخته می‌شود. از دقیق‌ترین این مترها می‌توان به متر لیزری اشاره کرد.
متر لیزری با شلیک پیاپی امواج لیزر و سپس دریافت آن می‌تواند اندازه‌ای بسیار دقیق از متراژ و مسافت به ما بدهد. انواع مختلفی از متر نجاری با آپشن ها و عملکردهای گوناگون وجود دارند. از مترهای لیزری بسیار ساده و ارزان تا مترهای لیزری که حتی گران‌تر از ابزاری چون فارسی بر و اره میزی هستند.
متر لیزری مخصوصاً در اندازه برداری‌ها و نصب‌ها بیشتر مفید است و در کارهای معمول نجاری کار با آن به دلیل محدودیت‌هایی که دارد می‌تواند مشکل باشد.
از جمله محدودیت‌های متر لیزری می‌توان به عدم اندازه برداری مستقیم قوس‌ها و نیاز به دید مستقیم و بدون مانع اشاره کرد. مترهای لیزری ارزان حتی به گرد و غبار محیط، میزان بازتابندگی سطح مقابل و شدت نور خورشید نیز حساس هستند.
2. گونیای نجاری
زاویه قائمه یا ۹۰ درجه از پر استفاده‌ترین زوایا در نجاری است. در بسیاری از وسایل و سازه‌های نجاری این زاویه نقش اساسی را ایفا می‌کند.
گونیا ابزاری ضروری برای سنجش این زاویه است. از گونیا به‌منظور مطمئن شدن از عمود بودن اتصالات و یا پرداخت‌های چوب، اندازه گذاری و خط کشی استفاده می‌شود.
در نجاری انواع مختلفی از گونیا مانند گونیای لبه دار و گونیای مرکب استفاده می‌شود که به‌صورت اختصاصی برای کار با چوب و نجاری طراحی شده‌اند. گونیا دو لبه، گونیا مثلثی و گونیای تاشو نیز از انواع مختلف گونیای مورد استفاده در نجاری هستند که در ساخت و یا نصب و اسمبل استفاده خواهند شد.
نکته مهم در مورد گونیا دقت ساخت آن است. از گونیاهای با دقت ساخت بالا می‌توان برای کالیبره کردن تیغه در فارسی بر، اره فلکه و اره میزی استفاده کرد.
3. گونیای مرکب نجاری
گونیا مرکب یکی از انواع گونیا است که در صنعت چوب، صنعت فلز و معماری کاربرد فراوانی دارد. دلیل نام گذاری گونیا مرکب، به خاطر چند تکه بودن این گونیا هست.
گونیا مرکب ابزاری برای اندازه گیری و زاویه زنی است که معمولاً برای خط کشی زاویه ۹۰ درجه، خط کشی زاویه ۴۵ درجه، به دست آوردن مرکز دایره، به دست آوردن عمق شیار یا سوراخ و اندازه گیری‌های فاصله‌های ساده و کوتاه استفاده می‌شود. در مدل‌های پیشرفته و نقاله دار گونیا مرکب هم می‌توان برای به دست آوردن شیب سطح هم استفاده کرد.
انواع مختلفی از این گونیا در بازار موجود است که با آپشن ها و قیمت‌های متفاوت ارائه می‌شود. انواع گران و با دقت این گونیا می‌تواند تأثیر زیادی بر دقت کار نجاری داشته باشد.
4. ترازسنج و شیب سنج
تراز سنج و شیب سنج یک ابزار اساسی در نصب‌ها و اسمبل در نجاری است. در بسیاری از پروسه‌های نصب، شیب صفر را به عنوان مرجع قرار داده(تراز) و تمامی مراحل نصب را با تکیه بر آن ادامه می‌دهند.
شیب سنج در انواع ساده حبابی و الکترونیکی در اندازه‌های گوناگون وجود دارد. در انواع پیشرفته‌تر شیب سنج می‌توان سطح مرجع را به‌عنوان نقطه صفر در نظر گرفته و سطح دوم را با توجه به آن اندازه گیری کرد.
یکی از کاربردی‌ترین کارایی شیب سنج الکترونیکی می‌تواند کالیبره کردن تیغه‌های نجاری در ابزارهایی چون اره میزی، فارسی بر و اره فلکه با سطح میز باشد.
دقت شیب سنج‌های الکترونیکی معمولاً دو رقم اعشار است که برای کارهای نجاری رقم دقیقی است.
5. تراز لیزری دو خط و سه خط
تراز لیزری از ابزارهای اندازه گذاری و جایگزینی برای ترازهای حبابی و شاقول است. تراز لیزری سطح تراز را با باریکه‌ای از خط لیزر نشانه گذاری می‌کند.
این تراز می‌تواند در یک راستای افقی و عمودی یا هر دو راستای عمودی و افقی به‌صورت هم‌زمان راستای افق یا عمود را نشان دهد. تراز لیزری در مواردی مانند نصب کابینت، پایه، نرده، قاب و ستون،… بسیار کارآمد خواهد بود.
برای استفاده تنها کافی است تراز را روی سه پایه یا هر سطحی که نیاز هست قرار دهید. تراز به‌صورت اتوماتیک خود تراز می‌شود و پس از آن می‌تواند با تغییر ارتفاع، خط تراز افقی و با چرخاندن دستگاه تراز عمودی را به دست بیاورید. در بعضی از ترازهای لیزری خود ترازی وجود ندارد و می‌توان با کمک ترازهای حبابی روی دستگاه تراز را انجام دهید.
6. زاویه سنج دیجیتال و عقربه‌ای
زاویه سنج یکی دیگر از ابزارهای دقیق مورد استفاده در نجاری است. در بسیاری از سازه‌های چوبی نیاز به زاویه‌هایی غیر از زوایای معمول نجاری(۰,۱۵,۲۲.۵,۴۵,۹۰درجه) خواهیم داشت.
زاویه سنج‌ها در اشکال مختلف دیجیتال و ساعتی و دستی قابل تهیه است و با توجه به دقتی که ارائه می‌دهند برای بررسی زوایا اکیداً توصیه می‌کنیم. تنظیم ابزار برشی با زوایای دلخواه و یا اطمینان از زاویه برش شده می‌تواند توسط زاویه‌سنج‌های دیجیتال یا عقربه‌ای صورت پذیرد.
به تجربه ثابت شده که نمی‌شود به‌صورت کامل به زوایایی که ابزار نجاری نشان می‌دهند مطمئن بود. ازاین‌رو بررسی هر از چند گاه زاویه‌ها توسط زاویه سنج را توصیه می‌کنیم.
چنین سنجشی از زاویه در هنرهایی مانند گره چینی و ارسی سازی بسیار مهم و ضروری است.
7. کولیس
کولیس یک ابزار ساده برای اندازه گیری و اندازه گذاری‌های دقیق تا دقت صدم میلی‌متر هست. با کولیس می‌توان ضخامت، عمق، شعاع داخلی و خارجی و… را با دقتی بالا (یک صدم و دو صدم میلی‌متر) اندازه گیری کرد. می‌توان ادعا کرد که جزو ابزار دقیقی هست که کمتر کارگاهی آن را در مجموعه ابزار خود ندارد.
کولیس(Caliper) در سه نوع دستی(ورنیه)، عقربه‌ای(ساعتی) و دیجیتال قابل تهیه است. در این بین کاربری کولیس دیجیتال بسیار ساده و تنها با خوانش عدد نشان داده شده روی صفحه نمایش امکان‌پذیر است.
در انواع دستی و ساعتی خواندن عدد دقیق کمی دشوارتر از نوع دیجیتال اما باز هم ساده هست. کولیس‌های دیجیتال قابلیت ذخیره اندازه‌ها، تغییر واحد به اینچ و در مواردی اندازه گیری‌های دیفرانسیلی را دارند.
8. دستگاه رطوبت سنج چوب
می‌دانیم در ساخت سازه‌های چوبی و مبلمان، رطوبت چوب از موارد مؤثر انتخاب چوب است. چرا که برای چنین سازه‌هایی نیاز به چوب خشک شده داریم. چوب خشک سرمایه یک نجار یا تولیدکننده لوازم چوبی است. خشک کردن چوب شامل فرایندی است که چوب به‌صورت طبیعی یا مصنوعی بخشی از رطوبت خود را از دست می‌دهد.
دستگاه رطوبت سنج چوب اندازه رطوبت چوب را به درصد نشان می‌دهند. به‌طور کلی رطوبت سنج چوب در دو نوع مخرب و غیرتخریبی وجود دارد. در انواع مخرب معمولاً سوزن‌های میخ مانندی که پراپ نامیده می‌شود در عمق چوب(معمولاً ۵ تا ۲۵ میلی‌متر) نفوذ داده می‌شود و اندازه گیری انجام خواهد شد.
در انواع غیرمخرب اثری از سوزن و پراپ نیست و سنجش میزان رطوبت از روش‌هایی مانند آلتراسونیک(نوعی امواج صوتی) و دی‌الکتریک(خازنی) انجام می‌شود.
در بازار این رطوبت سنج‌ها با نام‌های رطوبت سنج سوزنی، آلتراسونیک و دی التریک شناخته می‌شوند. انواع آلتراسونیک و دی‌الکتریک جزو رطوبت سنج‌های غیر مخرب هستند.
9. ساعت اندیکاتور
مهم‌ترین وظیفه ساعت اندیکاتور در نجاری می‌تواند تست و بررسی کالیبره بودن دستگاه‌های مختلف باشد. بسیاری از ابزارهای برقی نجاری صفحات و یا فلکه‌های گردانی برای انجام عملیات برش یا باربرداری دارند. این صفحات ممکن هست با مرور زمان و فرسوده شدن قطعات مکانیکی از محور چرخش خارج شده و موجب خطا در برش‌ها شوند.
ساعت اندیکاتور می‌تواند میزان دقیق خطا و محل آن را مشخص کند. به فرایند آشکارسازی چنین خطاهایی در ابزار نجاری اصطلاحاً ساعت زدن گفته می‌شود که در تراشکاری فلزات کاربرد بیشتری دارد. ساعت اندیکاتور به‌صورت دیجیتال و عقربه‌ای در بازار قابل خرید است.
منبع: آیچوب